Οι φίλες μας οι θερμίδες...

Η μέτρηση των θερμίδων παίζει το σημαντικότερο ρόλο στη διαχείριση του βάρους και της υγείας???

Ίσως να θέλουμε να πιστεύουμε πως ο κανόνας «όσες θερμίδες παίρνουμε, τόσες πρέπει να καταναλώνουμε» είναι επαρκής για την απώλεια βάρους, αλλά αυτό σημαίνει πως πρέπει να αποδεχτούμε ότι ο οργανισμός μας είναι αρκετά απλός. Αν και η κατανάλωση λιγότερων θερμίδων από αυτές που προσλαμβάνουμε έχει σίγουρα επίπτωση στο σώμα μας, εντούτοις δεν έχουν όλες οι τροφές την ίδια επίπτωση. Για να γίνει πιο κατανοητό, σκεφτείτε τη διαφορά μεταξύ μίας μπάρας σοκολάτας και ενός αγγουριού (σε ίση θερμιδική ποσότητα). Έχουν διαφορετική γεύση, αποτελούνται από εντελώς διαφορετικά θρεπτικά συστατικά και δεν έχουν καμία σχέση μεταξύ τους. Δεν είναι λογικό να χρησιμοποιούνται από το σώμα μας με τον ίδιο τρόπο.

Το πρόβλημα με την άποψη ότι οι θερμίδες είναι το μόνο απαραίτητο μέτρο για τη διαχείριση του βάρους, είναι ότι θεωρούμε τη θερμίδα ως ένα φυσικό πράγμα. Οι θερμίδες είναι μονάδες μέτρησης της ενέργειας και αρχικά ο όρος δεν χρησιμοποιούνταν για το φαγητό. Σύμφωνα με την Wikipedia, η θερμίδα είναι «η ενέργεια που απαιτείται για να αυξηθεί η θερμοκρασία 1 γραμμαρίου καθαρού και απεσταγμένου νερού κατά 1 βαθμό Κελσίου». Ουσιαστικά δηλαδή, οι θερμίδες είναι μέτρηση και όχι κάτι που χρησιμοποιεί το σώμα ως καύσιμη ύλη. Αυτό που χρησιμοποιεί ο οργανισμός μας είναι αυτό που βρίσκει στα τρόφιμα και στα ποτά που χωνεύει.

Πολλά άτομα αμφισβητούν τη συγκεκριμένη άποψη, αντιπαραβάλλοντας ως επιχείρημα τη δίαιτα του καθηγητή Mark Haub, ο οποίος ακολουθούσε ένα χαμηλό σε θερμίδες διατροφολόγιο, αποτελούμενο κατά τα 2/3 του από πρόχειρα φαγητά (junk food). Αυτό που πρέπει να σημειωθεί, όμως, εδώ είναι ότι πρόκειται για μία μεμονωμένη μελέτη ενός και μόνο ατόμου και δεν αντιπροσωπεύει το σύνολο.

Ακόμα και ο Haub αμφισβητεί τα ίδια του τα ευρήματα: «Τι σημαίνει αυτό; Σημαίνει ότι είμαι πιο υγιής; Ή μήπως δείχνει τον τρόπο με τον οποίο ορίζουμε την υγεία από μία βιολογική σκοπιά, χάνοντας κάτι;»

Ο Haub είχε μειώσει τις θερμίδες που λάμβανε σε καθημερινή βάση στις 800. Δεν χωράει αμφισβήτηση ότι η θερμιδική πρόσληψη παίζει κάποιον ρόλο στον τρόπο με τον οποίο αποθηκεύουμε και χάνουμε λίπος, αλλά με τη μέτρηση μόνο των θερμίδων δεν έχουμε μία συνολική εικόνα. Ο τρόπος με τον οποίο το σώμα μας επεξεργάζεται τη ζάχαρη είναι ένα εξαιρετικό παράδειγμα του πώς διαφορετικές τροφές αποφέρουν διαφορετικά αποτελέσματα.

Ο Δρ. Michael Eades παρουσίασε δύο μελέτες (το πείραμα Ancel Keys και τη μελέτη John Yudkin), δύο διαφορετικές δίαιτες χαμηλής θερμιδικής αξίας, με διαφορετικά θρεπτικά συστατικά. Η μελέτη Keys περιελάμβανε περισσότερους υδρογονάνθρακες και λιγότερα λιπαρά, ενώ η μελέτη Yudkin ήταν ακριβώς το αντίθετο. Τα αποτελέσματα, ωστόσο, ήταν εντελώς διαφορετικά. Η μελέτη Yudkin είχε ως αποτέλεσμα υγιείς ανθρώπους, ενώ η Keys όχι.

Επιπλέον, η διαιτολόγος Kari Hartel τονίζει πώς ο οργανισμός μας επεξεργάζεται τις διάφορες θρεπτικές ουσίες. Για παράδειγμα, σημειώνει πως «οι ίνες δεν αφομοιώνονται πλήρως από το σώμα μας, επομένως προσφέρουν υγιεινά οφέλη, χωρίς να προσθέτουν σημαντικές θερμίδες στο διατροφολόγιό μας. Επιπλέον, το σώμα μας καίει περισσότερες θερμίδες, χωνεύοντας και μεταβολίζοντας πρωτεΐνες, απ’ ότι όταν χωνεύει άλλες θρεπτικές ουσίες. Η πρωτεΐνη επιβραδύνει το χρόνο που χρειάζεται η τροφή για να πάει από το στομάχι στο έντερο, και έτσι αισθανόμαστε κορεσμό για περισσότερη ώρα.»

Αν και η ιδέα πως η υγεία μας εξαρτάται από τον μαγικό αριθμό των θερμίδων που λαμβάνουμε καθημερινά ακούγεται καλή, εντούτοις η πραγματικότητα είναι πως οι τροφές και το σώμα μας είναι πιο πολύπλοκα. Παρόλο που μία σημαντική μείωση των θερμίδων βοηθά αποτελεσματικά στην απώλεια βάρους, εντούτοις δεν είναι ο μοναδικός παράγοντας. Το βάρος που έχουμε, το βάρος που θέλουμε να χάσουμε, η διατροφική ισορροπία του διαιτολογίου μας, οι θερμίδες που καίμε, οι μύες που χτίζουμε με την άσκηση και ο χρόνος που καθόμαστε καθημερινά, παίζουν όλα βασικό ρόλο στην υγεία μας και την απώλεια βάρους. Η μείωση των θερμίδων μπορεί να είναι μία βραχυπρόθεσμη στρατηγική απώλειας βάρους, αλλά εάν δώσουμε βάση και στους άλλους παράγοντες τότε θα έχουμε καλύτερα αποτελέσματα στη συνολική εικόνα της υγείας μας.